Deniz Omurgasızları Seçimi

Mercan ve Resif Nedir ?

 

Biyolojik çeşitlilik yönünden yağmur ormanlarını andıran mercan resifleri global ekosistemin önemli

parçalarından biridir. Dünyada özellikle de tropikal ada ve sahillerde pek çok insan mercan resiflerinden

elde ettikleri gelirle yaşamını sürdürmektedirler. Mercanlar, bina yapımında ve hediyelik eşya

sektöründe kullanılmalarının yanı sıra canlı olarak akvaryum sektöründe de değerlendirilmektedir.

Resifler yüzlerce farklı mercan türünün bir arada bulunması ile oluşmuş yapılardır. İnsanlar çoğu zaman

mercanların ağaç görünümünden dolayı bitki yada kaya görünümünden dolayı canlı kaya olduğunu

sanırlar, oysaki çok değişik şekil ve büyüklüklerde olmalarına rağmen bütün mercanlar küçük

poliplerden oluşmuştur. Polip, deniz anası görünümünde küçük bir hayvandır. Yumuşak mercanlardan

her bir polip küçük kalsiyum karbonat (CaCO3) uçları içerir. Bu uçlar pek çok polipi bir arada tutmaya

yarar. Sert mercanlarda polipler küçük çanaklarda bulunurlar ve CaCO3 yaparlar. Pek çok çanak, mercan

kolonisi yapacak şekilde birleştirilir. Bu şekilde milyonlarca koloninin üst üste gelmesi ve yan yana

büyümesiyle mercan resifleri oluşur. Pek çok mercan türünde polipler gün içerisinde çanakların içinde

kaldıklarından mercanların cansız kayalar olduğu düşünülebilir ancak polipler geceleri ortaya çıkarlar ve

küçük tentakülleri ile mikroskobik organizmaları (plankton) yakalarlar. Her bir polip vücutlarının içinde

zooxanthellae adı verilen bir alg barındırır. Bu algler gün ışığının ve karbondioksiti kullanarak

fotosentez yaparlar. Oksijen üretirler ve poliplerin diğer nutrient ihtiyaçlarının karşılarlar. Diğer yandan

algler fotosentez için gerekli olan karbondioksiti ve besin ihtiyaçlarını alırlar. Algler ve polipler arasında

simbiyoz (=birbirlerinden karşılıklı faydalanma) bir ilişki vardır. Bu ilişki olmazsa mercanlar hayatlarını

sürdüremezler. Bunun yanı sıra balıkların, yengeçlerin, salyangozların, kurtların ve resiflerde yaşayan

diğer canlıların hayatları mercanların gelişimi ve sağlıklı olmasına bağlıdır.

Denizel ekosistemde yaşayan mercanları bulundukları suyun sıcaklığına göre soğuk su ve tropikal

mercanlar olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Deniz akvaryumlarında çoğunlukla tropikal mercanlar

kullanıldığından bu bölümde onlardan bahsedilmektedir. Tropikal mercanlar dünyanın 30º N (Kuzey) ile

30º S (Güney) enlemleri arasında yer alan sularda yaşayan mercanlardır. Su kütlesinde birkaç metreden

50 m derinliklerine kadar yaşayabilen ancak 5 ? 15 metrelerde daha yoğun olan bu canlılar iyi dizayn

edilmiş deniz akvaryumlarında da rahatlıkla yaşayabilmektedirler.

Mercanların Sınıflandırılması

 

 

Mercanlar, sınıflandırmada hayvanlar aleminin (Animalia ), Cnidaria filumunun, Anthozoa (mercanlar,

anemonlar, deniz fanları) sınıfına dahildirler. Bu sınıfın içerisinde 35.000-60.000 tür yer alır. Değişik

şekil ve büyüklüklerde binlerce mercan türü polip ve dal yapılarına bakılarak sınıflandırılsa da genel

olarak sert ve yumuşak mercanlar olarak iki gruba ayrılırlar. Sert mercan polipleri alt kısımlarında

CaCO3 üreterek sert bir iskelet oluştururlar. Üst üste gelerek büyüyen ve yayılan iskelet yapısının altta

kalan kısımları zamanla dağılıp ezilerek sıkışır ve kristalleşerek kireç taşına dönüşür. Sert iskelet

yapılarına sahip bu tür mercanlar sert mercanlar olarak tanımlanırken, az miktarda CaCO3 üretmesine

rağmen sert mercanlar gibi iskeleti olmayan mercanlar yumuşak mercan olarak tanımlanmaktadırlar.

Mercanlarda Üreme

 

 

Mercanlar hem seksüel hem de aseksüel olarak üreyebilen canlılardır. Seksüel üremede döllenme

iç döllenme ve dış döllenme olmak üzere iki şekilde görülür. Erkek polipler spermlerini bırakarak dişi

polipte bulunan yumurtalara gönderip yumurtalar dölleniyorsa bu olaya iç döllenme, erkek polip

spermini dişide yumurtalarını eş zamanlı suya bıraktığında mercan bünyesi dışında gerçekleşen

döllemeye ise dış döllenme denilmektedir. Döllenen yumurtalardan planula adı verilen yavrular çıkar.

Suda bir süre (20- 40 gün) serbest yüzen planulalar gelişebilecekleri uygun bir yüzey buluncaya kadar

hareketlidirler. Uygun emini bulduklarında oraya yerleşip gelişmeye başlarlar ve burada polipler

çoğaldıkça büyürler ve ergin bir mercan halini alırlar. Bu şekilde mercanlar etrafa yayılmışta olurlar.

Mercanlar doğal ortamlarında senede yalnızca bir kez yumurtlarlar. Yumurtlama dolunaydan sonraki bir

yada iki 2 gece olur. Farklı resiflerde mercanlar yılın farklı zamanlarında yumurtlarlar. Örneğin; Büyük

Barier Resiflerinde yumurtlama ilkbahar sonu yaz başı, genelde aralıkta olur. Polipler koloni üzerinde

aseksüel üremede yaparlar, yeni polipler tomurcuklanma ile çoğalırlar. Mercanların aseksüel üremesi

tomurcuklanma şeklinde olur. Mercan kültüründe çoğunlukla aseksüel üremeden faydalanılmaktadır.

Yukarı