ATLAS AKVARYUM

Bukalemunların evde beslenmesi zorcadır, zira bukalemunlar esaret altında uygun koşullar sağlanmadıkça fazlaca yaşayamazlar. Özellikle Akdeniz ve Ege bölgesinde yaşayan kişilerin haricindekilerin bukalemun beslemeleri pek doğru değildir. Zira bu bölgelerin dışında kalan bölgelerin iklimi bukalemunlar için fazla serttir. 

Bukalemunlar böcek yiyerek beslenirler, yaşayabilmeleri için gerekli olan günde en az 20-30 canlı sineği veya hamam böceğini ona sağlamak doğal ortamda mümkünse de ev içinde mümkün olamayabilir. Günde en azından 20-30 canlı sinek veya bulamazsanız, 7-8 orta boy canlı çekirge, yada 10 kadar ufak canlı hamamböceği ile beslenmelidir. Bu da sağlanamazsa en azından balıklar için üretilmiş; Kurutulmuş karidesler bukalemuna verilmelidir ama yine de buna ilaveten, mutlaka canlı yem verilmesi gerekir. (Bukalemunların esarette yaşayamamasının en önde gelen sebebi, beslenme sorunlarıdır) Çünkü bukalemun, bu miktardaki (ki bu minumum ihtiyactır) böceği hatta daha da fazlasını, uzun dili sayesinde doğada çok kolay yakalayabilir, ancak bu miktardaki böceği ona canlı (Eğer sinek ise yarı sersemlemiş) olarak temin etmek, hak verirsiniz ki oldukca zordur. 

Normal bir kertenkele için yapılmış terraryum bukalemuna ufak gelecektir, ayrıca terraryumu yan ve üst kenarlarını sinek telinden yaparsaniz bulakemun ölebilir, çünki onun doğal olarak sinek yakalayabilmesi gereklidir. Sinek teli ile yapilmis bir kafese sinek giremeyeceğinden, Bukalemun canli yiyecek bulamayacaktir. Eger bir terraryum yapmak niyetindeyseniz, yan ve üst kenarlarını sinek teli değil, Bukalemunun kaçamayacaği kücüklükte bir kümes teli kullanmaniz daha uygun olacaktır. 

Ancak daha önce de anlatıldığı üzre bukalemunlar esarette fazla yaşayamazlar yine de yaşayabilmesi için, en az 1 metre x 1 metre x 1.5 metre boyutlarında oldukca büyükçe bir terraryum gereklidir. Bunun içinde hayvanın rahatca tırmanabileceği büyüklükte bitkiler ve saksı içinde ufak ve dalları bulunan bir ağaç olmalıdır ki tırmanıcı olan bukalemun, rahat edebilsin. 

Terraryum Gündüz 24-25 gece 18-19 derece ısıda olmalı nem %50-70 arası olmalıdır terraryuma ısı ve ışıklandırma için UVA veya UVB ampulu takılmalı yoksa düşük Watt'lı bir ampul (60 Watt) konulmalıdır. Geceleri ise beyaz ışık veren bir ampul yakmak hayvanların sağlığını kötü etkileyeceğinden 120 Watt'lık bir kırmızı ampul kullanılmalıdır. Terraryum öğle sıcağında ve 30 derecenin üzerinde asla doğrudan güneşe konmamalıdır. Terraryum'un içinde ufak bir su kabi, hayvanın altına girip sığınabileceği bir gölgelik, gereklidir. Ancak eğer yeterli bakımı sağlayamayacaksanız, bu hayvanları doğal ortamından koparmanız hiç doğru olmaz. Eğer evde böcek yetiştirmek isterseniz: 

Toprak bir kabın içine kuyu yada havuz suyu koyun (klorsuz) ve içine küçük patates parçaları, bir avuç prinç ve bez parçaları atın, bir hafta içerisinde suyun içinde böcekler ve larvalar oluşacaktır, kabin üzerini bir sinek teli ile örtün ki hem hava alsın hem böcekler kaçamasın. Kertenkelenize lavralardan verebilirsiniz. Ayrıca yine küçük böcekler, hamam böceği yavruları, örümcekler ve çekirgeler de verebilirsiniz. 

Yine kertenkele ve bukalemunlar için bir sinek tuzağı hazırlayabilir, bununla yakaladığınız böcekleri bukalemununuza verebilirsiniz bunun için bir kartonu veya kalınca bir kağıdı huni gibi kıvırıp ataç ile sabitleyin yada seloteyp ile yapıştırın yapmış olduğunuz bu huniyi bir kavanozun üzerine oturtun. 

Kavanozun içine bir muz parçası yerleştirin ve balkona koyun bir iki gün sonra muz çürüdükçe sinekler kavanoza girecek ama çıkamayacaktır kavanozu bukalemunun bulunduğu terraryumda açarak sinekleri ona verin. 

Terraryumu temiz tutmanız ve sıkça temizlemeniz gereklidir, terraryumdaki, ölmüş böcekleri ve dışkıları temizlemelisiniz. Terraryumu dezenfekte etmek için, Nolvasan (Chlorhexidine diacetate). kullanılabilir. Hayvanın bedeninde açılan yara veya çizikleri tedavi etmek içinse Betadine (povodine/iodine) veya Baticon kullanabilirsiniz. 

Ayrıca hayvan yeterince beslenemezse ölecektir eğer verdiğiniz yiyecekleri yemezse bunu anladığınız an onu mutlaka bulduğunuz doğal ortama serbest bırakın. (Tabii eğer kış ayıysa onu kış ortasında doğaya bırakmayın)

    Her ne kadar Bukalemunlar da kertenkelerle aynı takımda yer alsa da çok ilgi görmeleri sebebiyle ben Bukalemunları ayrı bir sayfada işlemeyi uygun gördüm.

    Bukalemunlar; Chamaeleonidae familyasına bağlı kertenkelelerdir ancak, bir çok yönden öbür kertenkelelerden farklılıkları bulunduğundan, bazı bilim adamları kertenkeleleri Rhiptoglossa alttakımına dahil ederler. 

    Bukalemunları diğer kertenkelelerden ayıran en önemli özelliği, ayakları, dili, gözleri, alışılmadık biçimleri ve renk değiştirme özelliğidir. 

    Bukalemunlar 4 cinste toplanır, bunlardan da yaklaşık 90 kadar tür çıkar. Bukalemun türlerinin bütün üyeleri, Eski Dünya'da (Yarısından çoğu Madagaskar adasında, geri kalanlarsa Büyük Sahra Çölü'nün güneyinde) yaşarlar. Chamaeleo chamaeleon türü ise Akdenizin İspanya ile Suriye arasındaki bölümünde yaşar. 

    Bukalemunların büyük çoğunluğu Chamaeleo cinsinde toplanır bunlarağaçlık ve makilik alanlarda yaşarlar. Brookesia cinsine girenler, yer altında yada kayalıkların arasında yaşarlar. Leandria ve Evoluticauda cinslerin ise kuyrukları Chamaeleo cinsindeki gibi kavrayıcı değidir. 

    Bukalemunların uzunlukları 8-60cm. arasında değişse de genelde uzunlukları 30 cm. kadardır. Çok yavaş yürürler bir dal üzerinde dakikada en fazla 12 adım atabilirler. Dilleri boylarının yaklaşık 1-1.5 katı uzunluğundadır ayakları ve kuyrukları ise dalları kavrayacak şekilde gelişmiştir. Gözleri birbirlerinden bağımsız hareket edebilir, yani bir gözüyle yukarı bakarken diğeri ile aşağıya bakabilir.

   Derilerinin rengini sarı, yeşilin çeşitli tonları, kiremit kırmızısı, kestane rengi ve siyaha çevirebilirler hatta bunlar üzerinde görünmemesini sağlayacak benekler veya çizgiler oluşturabilirler.

Chamaeleo chamaeleon

    Bütün bukalemunlarda olduğu gibi Chamaeleo chamaeleon'un da vücudu yanlardan basıktır. Parmaklar ikisi bir arada üçü bir arada bitişmiltir ve kavrayıcı bir kıskaç şeklindedir. Gövdenin üst ve orta kısmmında daha büyük pulların meydana getirdiği uzunlamasına bir sırt çıkıntısı vardır. Vücudun alt tarafında çeneden kuyruğa doğru uzanan ve biraz daha iri pullardan oluşmuş açık renkli bir çizgi vardır. 

    Renk ve deseni sabit değidir, duruma göre, yeşil, gri, kahverengi, siyah ve bunların çeşitli tonlarına değişebilir. Zemin rengi üzerinde, koyu veya açık renkte şerit veya lekeler bulunur. Karın altında çeneden anüse kadar uzanan sarımsı çizgi çoğunlukla renk değiştirmez. Erginlerin boyu 24-30cm. arasındadır.

Chamaeleo chamaeleon

(Fotograf: Bayram Göçmen)

    Bukalemunlar ağaçlarda yaşarlar. Kavrayıcı ayakları ve kuyruğu ile dallar üzerinde rahatlıkla hareket edebilirler. Avlanmak için dalda sakin olarak durur, yakın bir mesafede bir böcek görürlerse, dilini birden dışarı fırlatarak avını yakalarlar. Dişi bir seferde 20 kadar yumurtayı toprağa kazdığı bir çukura bırakır, Elipsoid şeklindeki yumurtaların boyu 18-20mm. kadardır. Türkiye'de Akdeniz bölgesi ve Ege bölgesinin sıcak ve ağaçlık biotoplarında bulunur.

Chamaeleo jacksoni

Chamaeleo jacksoni (Erkek)

    Bukalemun Beslenmesi ve Bakımı:

    Bukalemunların evde beslenmesi zorcadır, zira bukalemunlar esaret altında uygun koşullar sağlanmadıkça fazlaca yaşayamazlar. Özellikle Akdeniz ve Ege bölgesinde yaşayan kişilerin haricindekilerin bukalemun beslemeleri pek doğru değildir. Zira bu bölgelerin dışında kalan bölgelerin iklimi bukalemunlar için fazla serttir.

    Bukalemunlar böcek yiyerek beslenirler, yaşayabilmeleri için gerekli olan günde en az 20-30 canlı sineği veya hamam böceğini ona sağlamak doğal ortamda mümkünse de ev içinde mümkün olamayabilir. Günde en azından 20-30 canlı sinek veya bulamazsanız, 7-8 orta boy canlı çekirge, yada 10  kadar ufak canlı hamamböceği ile beslenmelidir. Bu da  sağlanamazsa en azından balıklar için üretilmiş; Kurutulmuş karidesler bukalemuna verilmelidir ama yine de buna ilaveten, mutlaka canlı  yem verilmesi gerekir. (Bukalemunların esarette  yaşayamamasının en önde gelen sebebi, beslenme sorunlarıdır)  Çünkü bukalemun, bu miktardaki (ki bu minumum ihtiyactır) böceği  hatta daha da fazlasını, uzun dili sayesinde doğada çok kolay yakalayabilir, ancak bu miktardaki böceği ona canlı (Eğer sinek ise yarı sersemlemiş) olarak temin etmek, hak verirsiniz ki oldukca  zordur.

    Normal bir kertenkele için yapılmış terraryum bukalemuna ufak  gelecektir, ayrıca terraryumu yan ve üst kenarlarını sinek telinden yaparsaniz  bulakemun ölebilir, çünki onun doğal olarak sinek yakalayabilmesi gereklidir. Sinek teli ile yapilmis bir kafese sinek giremeyeceğinden, Bukalemun canli yiyecek bulamayacaktir. Eger bir terraryum yapmak niyetindeyseniz, yan ve üst kenarlarını sinek teli değil, Bukalemunun kaçamayacaği kücüklükte bir kümes teli kullanmaniz daha uygun  olacaktır.

    Ancak daha önce de anlatıldığı üzre bukalemunlar esarette fazla yaşayamazlar yine de yaşayabilmesi için, en az 1 metre x 1 metre x 1.5 metre boyutlarında oldukca büyükçe bir terraryum gereklidir. Bunun içinde hayvanın rahatca tırmanabileceği büyüklükte bitkiler ve saksı içinde ufak ve dalları bulunan bir ağaç olmalıdır ki tırmanıcı olan bukalemun, rahat edebilsin.

    Terraryum Gündüz 24-25 gece 18-19 derece ısıda olmalı nem %50-70 arası olmalıdır terraryuma ısı ve ışıklandırma için UVA veya UVB ampulu takılmalı yoksa düşük Watt'lı bir ampul (60 Watt) konulmalıdır. Geceleri ise beyaz ışık veren bir ampul yakmak hayvanların sağlığını kötü etkileyeceğinden 120 Watt'lık bir kırmızı ampul kullanılmalıdır. Terraryum öğle sıcağında ve 30 derecenin üzerinde asla doğrudan güneşe konmamalıdır. Terraryum'un içinde ufak bir su kabi, hayvanın altına girip sığınabileceği bir gölgelik, gereklidir. Ancak eğer yeterli bakımı sağlayamayacaksanız, bu hayvanları doğal ortamından koparmanız hiç doğru olmaz. Eğer evde böcek yetiştirmek isterseniz:

    Toprak bir kabın içine kuyu yada havuz suyu koyun (klorsuz) ve içine küçük patates parçaları, bir avuç prinç ve bez parçaları atın, bir hafta içerisinde suyun içinde böcekler ve larvalar oluşacaktır, kabin üzerini bir sinek teli ile örtün ki hem hava alsın hem böcekler kaçamasın. Kertenkelenize lavralardan verebilirsiniz. Ayrıca yine küçük böcekler, hamam böceği yavruları, örümcekler ve çekirgeler de verebilirsiniz.

    Yine kertenkele ve bukalemunlar için bir sinek tuzağı hazırlayabilir, bununla yakaladığınız böcekleri bukalemununuza verebilirsiniz bunun için bir kartonu veya kalınca bir kağıdı huni gibi kıvırıp ataç ile sabitleyin yada seloteyp ile yapıştırın yapmış olduğunuz bu huniyi bir kavanozun üzerine oturtun. 

(Bakınız şekil 1)

Şekil 1

     Kavanozun içine bir muz parçası yerleştirin ve balkona koyun bir iki gün sonra muz çürüdükçe sinekler kavanoza girecek ama çıkamayacaktır kavanozu bukalemunun bulunduğu terraryumda açarak sinekleri ona verin.

    Terraryumu temiz tutmanız ve sıkça temizlemeniz gereklidir, terraryumdaki, ölmüş böcekleri ve dışkıları temizlemelisiniz. Terraryumu dezenfekte etmek için, Nolvasan (Chlorhexidine diacetate). kullanılabilir. Hayvanın bedeninde açılan yara veya çizikleri tedavi etmek içinse Betadine (povodine/iodine) veya Baticon kullanabilirsiniz.

    Ayrıca hayvan yeterince beslenemezse ölecektir eğer verdiğiniz yiyecekleri yemezse bunu anladığınız an onu mutlaka bulduğunuz doğal ortama serbest bırakın. (Tabii eğer kış ayıysa onu kış ortasında doğaya bırakmayın)