Tuzlu su akvaryumlarının olması gereken su hareketi miktarı ve ekipman seçenekleri hakkında platformlarda oldukça fazla konu açılmaktadır ve aslına bakarsanız çok fazla değişken fikirler, öneriler, tavsiyeler yapılmaktadır. Bu konudaki fikrimi net olarak yazmam gerekirse, tamamen akvaryum hacmine bakılarak bilinçsizce akıntı önerilerini çok yanlış bulmaktayım. Akvaryum boyutu kadar su hareketinde önemli olan beslenecek canlıların türleridir. Gereğinden fazla su hareketi birçok mercan türünün açmamasına vesile olmaktadır. Önemli olan yeterli düzeyde değişken akıntıyı canlıların ihtiyacına uygun olarak sağlamaktır. Su hareketi yaratmak isterken konuyu basit olarak ve yüzeysel önerileri hacime bakarak ele almak yerine hedeflenen canlı yoğunluğunu sormak ve bu şekilde gereken düzeyde su hareketini sağlayacak ekipman sayısına ve boyutuna yönlendirmek gerekir. Beslediğimiz canlıların doğada resif alanında yerleştikleri yani seçtikleri yer konumunu bilmek konuya hakim olmamıza yardımcı olacaktır kısaca. Bu da beslediğimiz canlıları tanımamız gerektiği anlamına geliyor. Türk tuzlu su hobicisinin bu konuya çok önem verdiğini söylemek zor olsa gerek. Doğada yerleştikleri, akvaryumda ise yerleştirildikleri sabit yerlerdeki su hareketi omurgasızlar için büyük önem taşır. Bu canlıların ihtiyacı olan oksijenli su ve tabi yine besin su hareketi ile sağlanır. Doğadaki gel git hareketleri sadece bu çok önemli iki faktörü içermez, su hareketi canlıların yüzey temizliğini yaparken tüm yüzeyin ışık almasınıda sağlar. Akvaryumlarda su hareketi tüm bu gereklilikler içinde ayrıca bir öneme sahip. Akvaryum dekor aralarında oluşan tortuların ve atıkların dekor arkalarında ulaşılamayacak noktalarda birikmesini engelleyen önemli bir unusurdur aynı zamanda. Akıntı motorlarını akvaryum içinde bu noktalarda birikmelere izin vermeyecek şekilde yerleştirmek gerekir. Bu motorların seçimi yapılırken suyu ısıtmayacak kalitede olması ve geniş açı akıntı yayabilecek su çıkış bölümüne sahip olmasına dikkat etmek gerekir.
Doğaya baktığımızda 3 farklı akıntı şekli görüyoruz.
Dalga yapıcı kutular ( Wave box )
Son zamanlarda yaygınlaşan ve yeni yeni yayılan bir ekipmandır. Fiyat olarak oldukça pahalı ekipmanlar olması ulaşılabilirliğini zayıflatıyor. Ancak ülkemizde 150 cm uzunluğundaki bir akvaryuma 3 adet yine pahalı akıntı motorlarının önerildiğini veya satın alındığını düşünürsek bence 3 adet akıntı motoru yerine tek Wavebox kullanımı çok daha mantıklı. Wavebox 1,5 ve 2 metre uzunluğundaki akvaryumlar için iyi bir tercih olması yanında birçok akıntı motoru yerine tek wave box kullanılabilir olmasının önemli bir avantaj olduğunu düşünüyorum. İlave olarak görüntü, ses ve daha az su ısıtma avantajına sahip. Karşılıklı yerleştirilerek kullanıldıkları başarılı akvaryumlar görülmektedir. Belli bir uzunluk ve hacimde olmayan akvaryumlarda su taşması yarattıkları görülür.
Farklı Sistemler ile Su Hareketi:
Devrilen kova sistemi, sifonlama sistemi yine değişken su hareketi elde edilmesini sağlar. Bu sistemlerin ev akvaryumlarında kullanımı zor görünüyor. Basit ama işlevsel sistemler olduklarına şüphe yok. DIY olarak Wavebox taklidi su hareketi yaratılabilmektedir. Dıy elektronik devre ilave edilmesi sonucunda dur kalk çalışmalarına dayanıklı motorlar gerek kutu içirsine yerleştirilerek tabana yakın gerekse uzunluğu 150 cm üzerindeki akvaryumlarda kutu olmadan direk yüzeyin 15-20 cm altında çalıştırılarak türbülanslı akıntı sağlanabilmektedir. Örnek bir çalışma aşağıdaki videoda bulunmaktadır ve DIY sistemler su hareketi için farklı şekillerde geliştirilebilir.
Akıntı konusuna genel bakış açısı olarak ben daha kurulum aşamasında abartılı ve hatalı olarak fazla güçlü ve özellikle fazla motor sayısına yönlendirme olduğunu düşünüyorum. Mevcut kendi sistemim içerisinde bulunan fazla sayıdaki soft ve yumuşak mercanın akıntıyı çok fazla sevmediğini gözlemlemekteyim. Zaten yazı içerisinde de konuya kesinlikle beslediğimiz canlıların su hareketi ihtiyacına göre hareket etmemiz gerektiğini vurguluyoruz. Fazla sayıda motor görüntü kirliliği yaparken canlıların açmama sebebi olabileceğini de unutuyoruz. Tüm yazının özetinde yeterli düzeyde su hareketi ile canlıların beslenme, ışık kaynağından faydanlama ve omurgasızların yüzey temizliğini karşılayacak düzeyde olması yanında sistemde tortu birikimine izin vermeyecek şekilde ekipmanların seçilmesi ve yerleştirilmesinin yeterli olacağını görüyoruz.
Tamamı tarafımca Kurulum ve ekipman portalı için kaleme alınmıştır.
Konuya bu noktada bakış açımız aslında sabit olmamalı kısaca besleyeceğimiz canlıların resif üzerindeki yer tercihlerini bilmek bize artı sağlayacak olsa da, birçok canlı akvaryum içindeki mevcut akıntıya göre şekil alarak mevcut sisteme ayak uyduracaktır. Akvaryum içindeki akıntı bölgelerini göz önüne alarak canlıların istediği akıntı şekli ve şiddetine göre bu bölgelere yerleştirilmesi büyük oranda başarı sağlar. Genel olarak reef canlılarına bakarsak çoğu canlı bol oksijen içeren dalgalı ve türbülanslı bölgeleri tercih etse de mantarlar ve az sayıda da olsa bazı sert mercanlar daha az yani düşük su hareketini tercih ederler. Tüm bunlar genel olarak iyi bir dekor oluşturulmasına, beslenecek canlıların tanınmasına ve elbette uygun ekipmanların doğru yerde kullanılmasına bağlıdır.
Nasıl akıntı oluşturulur ve genel şartlar nedir diye bakarsak:
Sadece filtre sistemlerinden dönüş yapan temiz suyun yaratacağı akıntı:
Fazla akıntıyı sevmeyen türlerde ve 100 litrenin altındaki nano olarak tabir edilen akvaryumlarda yeterlidir. Ancak canlı türlerinin ihtiyacı göz önüne alınarak düz akıntı yaratacak olan filtre dönüş suyuna karşı akıntı yaratması için uygun debili bir akıntı motoru ilave edilebilir. Bu motorların gücü bu tarz akvaryumlarda saatte 1000 veya 1500 litre su basma kapasitesinde olması önerilir. Değişken akıntıyı seven türler oldukça fazladır. Gereğinden fazla akınıtı ise bu hacimdeki akvaryumlarda canlıları rahatsız eder. Ülkemizdeki konuya bakış açımızı ele alırsak eğer gördüğümüz bir gerçek var. Araştırmadan uzak olarak sadece akıntı yaratma çabasına girilmesidir. Kurulacak akvaryumlarda beslenecek canlılar henüz belirlenmemiş olmasına ramen yönlendirmeler gereğinden fazla adet ve güçteki ekipmanlara oluyor. Zaten maliyetli olduğunu düşünülen tuzlu su akvaryumlarını kurmak isteyen hobicilerin karşısına koyulan gereğinden fazla sayıdaki akıntı motorları gereksiz caydırmalara neden olduğu gibi gereksiz harcamalara sebeb olmaktadır. Tuzlu su akvaryumu kurulumlarının geneline baktığımızda ilk başlangıç aşaması çekincelerden dolayı daha çok mütavazi akvaryumlarla oluyor. Bu mütavazi akvaryumlarda beslenecek canlıların seçimi mevcut sistemin yeteceği canlılar olmalıdır. Bu tarz akvaryumlarda filtre dönüş sularının yaratacığı su hareketi yeterli gelebilmektedir. İlerleyen süreçte eklenen canlıların ihtiyacına bakılarak akıntı motoru eklenmesi en başından gereksiz satın almayı önleyecektir.
Akıntı motorları ile su hareketi sağlanması:
Kullanılacakları akvaryumların boyu ve canlı yüküne göre adetleri ve güçleri değişir. Bu pompaların seçimlerinde dikkat edilmesi gereken konu büyük ve sarfiyatı fazla olan motorlar yerine düşük watt ama debisi güçlü motorlar tercih edilmelidir. Bu aynı zamanda suyu ısıtmalarınıda önler. Kaliteli markalara zamanlayıcı ( wave controller ) bağlanarak değişken akıntı elde edilebilmektedir. Bu motorların üzerleri zaman içinde mercanlar veya coraline alg kaplanarak dekor içinde kendilerini kaybettirdikleri görülür. Ortalama olarak 150 x 40 x 50 boyutlarındaki bir akvaryum için karşılıklı saatte 2500 ila 3000 litre su basan motorlar yeterli gelmektedir. Bu tarz akvaryumlarda şayet balık ağılıklı bir canlı yükü bulunuyorsa motor sayısı su yüzeyine cevrik bir adet ve dekor arkasına gizlenmiş bir adet olarak kullanmak atık yükü fazla olan balık akvaryumlarda tortu birikimini en aza indirecektir. Yoğun canlı ve akıntı ihtiyacı duyulan reef akvaryumlarında motor sayısı 3 adete kadar çıkarılabilir.
Motorların debileri ve akvaryum içindeki konumlandırılmaları kesinlikle canlı ihtiyacı göz önüne alınarak belirlenmelidir. Su hareketi beslenecek canlıların genel ihtiyaçları doğrultusunda motor sayısı ve gücüne karar verilmesi gereken bir konu. Genel olarak yine bu tarz akvaryumların kurulumlarında ihtiyaç fazlası motorların önerildiğini gözlemliyoruz. Oysa bu ölçülerdeki akvaryumlarda da barındırılacak canlılar ihtiyacı belirler. Yerine göre sump dönüş suyu ile karşılıklı yerleştirilecek olan tek akıntı motoru tüm sistemi rahatlıkla yürütebilir. Su yüzeylerinde oluşan yağlanmalardan dolayı yüzeyi havalandıracak ikinci motorun sistemi dahil edilmesi yine genel canlı yüküne bakılarak gerçekleştirilmelidir. Balık ağırlıklı olmayan ve su hareketini çok sevmeyen omurgasızların bulunduğu akvaryumlara ikinci motoru ilave etmek yerine mevcut motoru yüzeye çevirerek hem sorun ortadan kaldırılabilir hem de daha değişken akıntı sağlanabilir. Tüm bunlar genel olarak sistemdeki canlı yoğunluğuna göre karar verilmesi gereken konulardır.
