ATLAS AKVARYUM

Teknenin Sabit Elemanları: 

Koç Boynuzu

Üzerine halat dolamaya ve . halatları sabitleştirmeye yarayan, metal parçadır. Güverte üzerinde bulunur, tekne karaya bağlanırken kullanılır

Kurtağızı

Koçboynuzuna dolanan ipe yön vermek için kullanılır.Tekne bağlanırken ipin direk olarak koç boynuzuna değil, kurtağzı aracılığıyla geçirilmesinde fayda vardır

Cem Kilit

Cem kilitler, içlerinden geçirilen ipin tek yönlü kaymasını önlerler. Cem kilitten ipi çıkarmak için biraz daha çekip, boşlamak veya yıkarı çekmek gerekebilir.

Liftin

Liftinler, tekne üzerinde bulunan telleri gerginleştirip, boşlamada kullanılırlar.

Vinç

Vinçler, küçük teknelerde bulunmaz. Küçük teknelerde iskota ve mandarlar genellikle elle alınabilecek kadar hafiftir. Yelken alanı büyüdükçe mandar ve iskotalara binen yük de arttığından büyük teknelerde vinçler bulunur

Salma:

Teknenin alt ve omurgasında baş-kıç hattından geçip suya dikey giren bölümdür.Büyük yatlarda sabittir. Centreboard teknelerde ise kendisine özel kasasının içinde durur. Bu kasanın üst ağzı ise su girmesine engel olması için su hattının üzerindedir. Teknenin altından sarkması istenmediğinde salma teknenin içine çekilir. Teknenin baş-kıç hattı boyunca uzanabileceği gibi, aynı hatta merkezi bir noktada da torpil şeklinde dizayn edilmiş de olabilir. Bunlara torpil salma denir.

Dümen ve yeke:

Dümen, iki yana dönen kıç aynaya sabitlenmiş bir elemandır. Tekneyi istenen yönde çeviren, dümenin suyun içinde kalan parçasına pala denir.

Dümenin manevra levyesi yekedir. Dümen yeke ile sağa sola döndürülür. Yeke tek bir parçadan ibaret ise sabit yeke, ucuna ikinci bir parça eklenmiş ise uzatmalı yeke (Extension) adını alır. Bu ikinci halde dümenci (Skipper) küpeşteye oturup dışarı sarkmakla (trapez yaparak) hem teknenin dengesini sağlar hem de onu yönetebilir. Daha büyük yatlarda dümen çapının daha büyük olması da, dümencinin mümkün olduğunca küpeşteye yakın oturabilmesini sağlar.

ARMA (Donanım):

Bir teknede Yelken-Gövde ilişkisini sağlayan donanıma ARMA denir. Sabit ve hareketli Arma olarak iki kısma ayrılır Direk ve yelkenleri tutan teller, halatlar,makaralar, fırdöndü v.b. benzeri kısımlar sabit kısımlardır. Yelkenleri trimlemek (ayar yapmak)üzere kullanılan halatlar, makaralar, v.b. kısımlar ise hareketli arma'lar olarak adlandırılır. : Rüzgar enerjisinin yelkenler yolu ile tekneye intikal ettirilmesinde aracı rolü oynar. En yaygın olan Markoni ( üçgen şekli)donanım çeşididir.

1. Sabit Arma (Donanım) Esas olarak direği tutan donanımdır. Seyir sırasında çok özel tekneler hariç ayarlama gerektirmezler.

Örneğin :

Baş İstralya ve Çarmıh'lar, Direk Gurcataları, Babalar, Koç Boynuzları ve Irgat'lar (Halat ve İskota donanımı için) ile Vinç (Demir donanımı için) sabit armalardır. Kıç Istralya'da sabit donanım olarak ifade edilse bile bazen ayar gereken bir donanımdır.

Baş ve Kıç istralya: Direğin tepesini teknenin baş ve kıçına bağlarlar.

Baş İstralya aynı zamanda Flok ve Genoa gibi yelkenlerin Orsa Yakalarının bağlanması için kullanılır.

Kıç İstralya direğin eğilmesini önlemek, kontrol edebilmek için de kullanılır.

Çarmıhlar direği iki yandan tekne gövdesine bağlarlar. Böylelikle direğin yanlara devrilmesini de önlerler. Birden ziyade gurcata kullanılması halinde aşağı ve yukarı çarmıhlar olarak ikiye de ayrılırlar.

Gurcata' lar çarmıhları içinden geçtiği (bazen bağlandığı) yatay (deniz sathına) çubuklardır. Direğin iki yanına uzanırlar. Temel amaçları çarmıhların direği daha sağlam tutmasına yardımcı olmaktır. Ayrıca Seren gibi kullanılarak üzerlerine ışık sistemleri, işaret salvoları veya korna gibi donanımlar da bağlanabilir.

2. Hareketli Arma (Donanım) genellikle yelken seyri sırasında duruma göre ayarlanabilir, yerleri değiştirilebilir gemicilik araçlarıdırlar. Belli başlıları halatlar, yer değiştirilebilir makara sistemleridir.

Direk ve Çarmık sistemi:

Direk, pruva-pupa hattında dikey veya çok az meyilli olarak konulmuş ağaç veya metalden yapılmış bir donanım parçasıdır. Direkte kıç tarafa bakan özel oluğun içinde orsa yakasının gradin halatı geçirilmek suretiyle yelkenin direğe bağlantısı sağlanır. Yelkenin direğe düzgün olarak basılması ise ana yelken mandarının çekilmesi ile sağlanır. Mandar, yelkeni direğe basan halatlara verilen genel addır. 

Direğin öne-arkaya ve sağa-sola kaymadan istediğimiz açıda sabit olarak durmasını sağlayan destek sistemine ise çarmık sistemi denir. Çarmık ayakları direğe göre kıç tarafa doğru konumlandırıldığından direğin öne yatmasına engel olurlar. Teknenin kıç tarafına daha da yakın olan çarmıklara ise pupa çarmıkları denmektedir. Istralyalar da temel olarak direğin pupa-pruva hattı üzerinde istenilen açıda kalmasını sağlarlar. Baş ve kıç ıstralya olmak üzere iki adettirler.

Direk üzerindeki gurcatalar ve ayaklar ise çarmık ve ıstralyaların direkle bağlantısını sağlar. Kemere yönünde direğe tespit edilmiş olan gurcatalar, direklerin rüzgarın etkisi ile bükülmesini engeller. Çarmık ve ıstralya telleri ile ayakların bağlantısı kilitler ile sağlanır. Baş ve kıç ıstralya liftin uskur ile gerilir. Buna ?çektirme? de denir. Çektirme bedeni döndürülmek sureti ile ucundaki çubukların kendisini vira etmesiyle ıstralyayı germiş olur.

Bumba:

Yelkenin alt yakasının tespit edildiği ağaç veya metalden yapılmış yatay bir donanım parçasıdır. Bumbanın yukarı bakan yüzünde bulunan bir oluktan yelkenin alt gradin halatı geçirilmek sureti ile yelken bumbaya bağlanır. Bumbamızın konumu, ana yelkenimizin rüzgara göre olan konumunu belirler.

Yelkenler ve Sabit olmayan donanımlar:

Yelken

Yelken bir çarşaf değildir. Çarşaflar düz ve iki boyutlu nesnelerken, yelkenler 3

boyutlu ve tıpkı uçak kanatları gibi hava akımını sağlayabilecek şekilde eğimlidirler.

Yelkeni yere serdiğinizde, çarşaf gibi düz olmadığını, katlandığını ve buruştuğunu

görebilirsiniz.

Yelken kumaşları özeldir. En basit yelken kuması bile yüksek gerilime ve kötü

hava şartlarına dayanacak şekilde yapılır. Gezi teknelerinde genellikle ?Dakron? dan

yapılan yelkenler kullanılır. Yarış teknelerinde kullanılan Tape Drive, Kevlar gibi üst

sınıf malzemelerle üretilen yelkenler daha hafif ve daha dayanıklı olurlar. Materyal ne

olursa olsun, tüm yelken kumaşları güneşe karsı çok hassastır. Kullanılmadıkları

zaman mutlaka örtülmelidirler.

Ana yelken

Ana yelken, direğin gerisinde, bir yakası direğe, diğer yakası bumba ucuna

bağlı yelkendir. Teknenin dengesinin kontrolünde önemli görev yapar.

Cenova (Flok)

Cenova yelken, direğin ön kısmında ve bir yakası bas ıstıralyaya bağlı şekilde çalışır. Genova yelkene Flok da denir. Kabaca eğer yelken direğin gerisine ulaşamayacak boyuttaysa flok denir.

Spinnaker (Balon Yelken)

Sadece geniş apaz ve Pupa seyirlerde kullanılan çok torlu ve ince kumaştan yapılma büyük bir yelkendir. Baş istralyanın önünde açılıp üst köşesinden mandar alt köşelerinden ise sancak ve iskele iskotaları ile kontrol edilir. Güvenli kullanımı için ana direğe bağlanan özel bir bumba gereklidir.

Asimetrik balon (Gennaker)

Spinnaker ile Genoa arası hafif ve geniş alanlı bir yelkendir.Baş İstralyanın önünde spinnaker gibi kullanılır ama istralyanın rüzgar altında daha geniş rüzgar üstünde ise daha küçük bir alanı kalır. Geniş apaz seyirler için çok uygundur.

Yelken Yakaları:

Yelkenin üç köşesi aşağıdaki gibi adlandırılır:

Mandar Yakası (Head):

Mandar ipinin bağlandığı, yelkeni yukarı basmaya yarayan yakadır. Ana yelkende bu yaka direğin en tepesine ulaşır. Cenovada ise bas ıstıralya ile direğin birleşim noktasına kadar yükselir.

Karula Yakası (Tack):

Karula yakası, yelkenin alt kösesinde bulunur. Ana yelkende Bumba ile direğin birleşim noktasında iken, cenovada bas ıstıralya ile güvertenin birleşim noktasındadır.

İskota Yakası (Clew):

İskota yakası, yelkenin yönünün ve açısının ayarlandığı kösedir. Bu köseye ana yelkende arka yaka gergisi bağlanırken, cenovada iskota bağlanır. İskota yakası, cenovada özellikle

önemlidir. Her kontra değişiminde, yani rüzgarın yönünün her değişişinde cenova yer değiştirmek durumundadır. Bir iskota sancak tarafa döşenirken, diğer iskota iskele tarafa döşenir. Bu nedenle iskota yakasına iki iskota bağlanır

Yelkenin kenarları

Orsa Yakası:

Yelkenin sabit, dikey kenarıdır. Ana yelkende direk boyunca, Cenovada ise bas ıstıralya boyunca uzanır.

Alt Yaka:

Karula yakası ile iskota yakası arasında kalan kenardır. Ana yelkende bumba boyunca, cenova'da ise güverte boyunca uzanır.

Güngörmez Yakası:

Mandar yakası ile iskota yakası arasında kalan, serbest yakadır. Birçok trim ayarı bu yakanın durumuna göre yapılır.

İskotalar :

Bir yelkeni kontrol eden halattır. Kullanıldığı(bağlı olduğu) yelkene göre isim alırlar. Yelkenleri kasar (lava eder) gevşetir (laçka eder), ve borda değiştirmelerinde  yardımcı olur.

Ana Yelken İskotası, Flok İskotası gibi adlar alırlar.

Mandar (veya Kandilisa halatları) Bunlar yelkeni yukarı aşağı indirmek (hisa etmek veya Mayna etmek ) üzere kullanılırlar. Mandar yelkenin en üst köşesine bağlı olduğu için direk üzerinde bir sabit makara kullanılır. Mandar halatları yelken basıldıktan sonra direk üzerinde veya yakın yerdeki bir koç boynuzuna sıkıca bağlanır.