Yeryüzünün en eski kıtası ve en büyük adası Avustralya?da geçirdiğim dört ayın ardından bu kıtanın yeryüzünde başka hiçbir yere benzemeyen, nev-i şahsına münhasır bir dünya olduğunu anlamıştım. Doğudan batıya, güneyden kuzeye yaptığım yolculuk, kıtanın sıradışı insanı, doğası ve kültürüyle içiçe, bu coğrafyaya yakışır maceralarla doluydu. Uzaklardaki, sırlarını kolay ele vermeyen bu kıta, kuşkusuz en büyük şehri olan Sydney?den ibaret değil. Kıtanın gerçek sahibi Aborijinler?den ülkenin uzak köşelerine yardım götüren Uçan Doktorlar?a, çölün geçit vermeyen kırmızı toprağından hem ürperten hem de önüne geçilmez bir merak uyandıran hayvanlarına ve sualtı dünyasının efsanesi Büyük Mercan Kayalıkları?na, Avustralya hem aktiviteden hem de sürprizlerin çeşitliliğinden nefes nefese kalacağınız bir destinasyon.

Kıtanın gururu, 2600 km uzunluğundaki Büyük Mercan Kayalıkları ya da Büyük Mercan Resifi, aynı zamanda dünyanın en muhteşem doğal oluşumlarından biri. Bu dev su dünyasında, 3 binden fazla mercan kayalığı ve 900 ada bulunuyor. 1975 yılında deniz parkı olarak ilan edilen mercan kayalıkları, binlerce deniz canlısının yanısıra aynı zamanda kaplumbağalarla kuşlar için de bir cennet. 1981?de Birleşmiş Milletler, Büyük Mercan Kayalıkları?nı Dünya Mirası Listesi?ne dahil etmiş, 2004 yılında da bu kayalıkların çoğunda balık avlamayı yasaklayan kanunlarla, hızla yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bu muazzam ancak hassas ekosistem koruma altına alınmıştı. Bugün, dört yaşın üzerinde burayı ziyaret eden herkes ufak bir ayak bastı ücretiyle mercan kayalıklarının korunmasına katkıda bulunuyor.

Büyük Mercan Kayalıkları?nı görmek için sayısız neden var. Sırf baş döndürücü derin, mavi manzaraları görmek için bile değer. Özellikle helikopter ya da deniz uçağıyla gidiyorsanız buraya varmak başlı başına bir macera. Varacağınız yerde denizaltı manzaraları çok değişken olmakla beraber daha sığ ve bulanık yerlerde bile bir akvaryum dışında rastlayamayacağınız canlıları görebilirsiniz. Dış kayalıklardaki önemli seyir noktalarında ve özellikle Orpheus Adası civarında, mercan ve balık çeşitliliği muhteşem. Oraya varmak için harcayacağınız paraya fazlasıyla değecektir. Mercan kayalıklarında her biri diğerinden etkileyici binlerce dalma noktası var. Murana, vatoz ve beyaz başlı mercan köpekbalığı gibi balık çeşitleri ve mercan oluşumlarıyla Cairns?in açıklarındaki Briggs Reef gibi meşhur mercan kayalıkları her gün yüzlerce dalgıç ve şnorkel meraklısını buraya çekiyor. Mercan Denizi?nin kuzeyindeki daha uzak dalış noktalarına ise dalgıç tekneleriyle yapılacak bir haftalık yolculuğun ardından ulaşılıyor.

Her ne kadar Büyük Mercan Kayalıkları?nı görme arzusu çoğunlukla sualtı yaşamının sıradışılığından kaynaklanıyor olsa da adalardaki flora ve fauna da başlı başına bir çekim noktası. Bazı adalarda yağmur ormanları, tepeler, kayalıklar ya da kartpostalvari manzaralarla karşınıza çıkan plajlar var. Kasım?dan Mart?a, Heron, Wilson, Lady Musgrave veya Lady Elliott gibi adalarda yumurtlamaya gelen yeşil kaplumbağaları ve caretta caretta?ları görmek mümkün. Lady Elliott ve Heron adalarının dünyaca ün yapmış bir özelliği de; bu adalarda deniz kuşlarının yuva yapması ve binlerce göçmen kuşun buralara uğrayarak Temmuz?dan Eylül?e kalmaları.

356 bin kilometrekarelik bir alanı kaplayan Büyük Mercan Kayalıkları adeta yaşayan bir organizma. Haklı olarak, ilk bilim adamları buranın bitki türünden olduğunu sanmışlardı. Yumuşak mercanların bitkiye benzer bir büyüme süreci ve gövdelerinin içinden geçen boynuza benzer bir iskeletleri var. Buna karşılık, kayalık mercanların sert ve kireçimsi iskeletleri mercan kayalıklarının esas yapı taşları. Mercan kayalıkları arasında platform ya da yamalı mercanlar, duvar mercanları ve kıyı mercanları gibi farklı türler var. Türkiye?nin yaklaşık yarısı kadar bir alanı kaplayan bu mercan kayalıklarının insan terinden bile etkilenebilecek kadar hassas olduklarına inanmak zor. Bu mükemmel dengedeki ekosistem, binlerce yıldır birbirinin üzerinde biriken sayısız küçük polipi barındırıyor. Bazı yerlerde mercanlar 500 metre kalınlığı geçiyor. Bu polipler aynı zamanda nerede yaşayabilecekleri konusunda oldukça seçiciler ve ancak 18 dereceyi bulan ve 30 metreden daha sığ olan, berrak, tuzlu sularda yaşayabiliyorlar. Denizanası ve denizşakayığıyla akrabalığı olan, ilkel çuvalımsı şekilli bu su polipleri ya tek başlarına ya da koloni oluşturarak yüzlerceyi bulan sayılarda mercanı meydana getiriyorlar. Bu polipler kireç üreterek sert bir yüzey oluştururlar ve öldüklerinde de geriye ?mercan iskelet?leri kalır. Bu da mercan kayalıklarının beyaz altyapısını oluşturur. Mercana renkli görünümünü verense yaşayan poliplerdir.

Büyük Mercan Kayalıkları, her yıl binlerce dalgıç ve şnorkel meraklısını buraya çekiyor. Mercanların yanısıra burada dalgıçlar 2 binden fazla balık türü, yunus, kaplumbağa ve dugong?larla (Asya deniz ineği) birlikte yüzebiliyorlar. Ayrıca yine bu sularda 400 çeşit mercan ve 4 bin çeşit yumuşakça, sünger çeşitleri, anemonlar, deniz solucanları ve kabuklu deniz hayvanları da var. 3 bin mercan kayalığı, 300 kadar küçük mercan adası, 890 kıyı mercanı, bir zamanlar ana karanın bir kısmı olan 618 sığ deniz adasının da dahil olduğu 2600 ada, sayısız dalma noktasını oluşturuyor. Mercan kayalıklarına zarar vermek ya da buradan parça götürmek bir suç.

Büyük Mercan Kayalıkları?na yapılan seyahatlerde adalarda geçirilen zamanın dışında, Queensland eyaletinin şirin yerleşim yerlerinde ve parklarında da vakit geçirmelisiniz. Bir hafta ya da daha fazla vaktiniz varsa biri güneydeki mercan adalarında (mercan kayalıklarının üzerinde bulunan küçük, sığ, kumla kaplı adalar) diğeriyse dağlık, kuzey adaları olmak üzere iki farklı resort?ta kalabilirsiniz. Birinden diğerine yolculuk etmek için bir ya da iki gün ayırmalısınız. Zevk ve sefa için, Orpheus, Hayman, Bedarra ya da Lizard adalarına uğrayın. Resort?lar arasında kolayca gidip gelebilmek için birbirine oldukça yakın sayılan Whitsundays, Orpheus, Hinchinbrook ve Bedarra adalarından birini seçebilirsiniz. Büyük Mercan Kayalıkları?nda gerçek bir deneyim yaşamak için Port Douglas ile Lizard Adası arasında çalışan, geceyi de geçirebileceğiniz ya da daha kuzeyde az bilinen mercanları ve Mercan Denizi?ni keşfe çıkan teknelerden birine binmelisiniz. 2- 10 gün kadar süren bu tekne yolculukları tahmin edildiği kadar pahalı değil. Karadan yapılan dalışlar için kıyı resiflerinin bulunduğu Heron, Lady Elliot ve Lizard gibi adaları tercih edebilirsiniz.

Eğer bir gününüz varsa, Cairns ya da Port Douglas?tan günübirlik teknelere binin. Teknenin varış noktası olan denizin ortasında bulunan geniş dubadan mercan kayalıklarına dalış yapabilirsiniz. Dalış kıyafeti, şnorkel ya da tüple dalış için tüm malzemeler burada sağlanacaktır. Denize girmek istemeyenler için yine buradan altı cam bir tekneyle yapılacak geziyle sualtı dünyasını seyretmek mümkün. Dönüşünüz helikopterle olursa mercan kayalıklarının ve adaların manzarasını görebilirsiniz. Cairns?den erken saatlerde kalkan bir tekneyle Fitzroy Adası?na gidebilir, şnorkelle daldıktan ve adanın etrafında yürüyüş yaptıktan sonra sakin bir plajda keyif yapabilirsiniz. Eğer üç gününüz varsa hem sualtı hem de kara aktiviteleri sunan bir ada seçin. Flora ve faunası kaydadeğer olsun. Plajlarında vakit geçirin, dalış noktaları bol olsun, sportif faaliyetleri ve resort tarzı gece hayatında seçenekler sunsun. Eğer bir haftanız varsa ve bu zamanı bir adada geçirmeyi planlıyorsanız, bu ya gerçek bir dalgıç ya da keyif insanı olduğunuzu, ya da ikisine birden meyilli olduğunuzu gösterir. Dalgıçlar, Lizard Adası- Port Douglas teknelerinden birinde birkaç gün geçirdikten sonra Lady Elliot, Heron ya da Lizard gibi kıyı mercanları olan bir adada dinlenebilirler. Kum meraklıları ise, tekne kısmını es geçip Hinchinbrook, Orpheus, Lizard, or Hayman gibi kaydadeğer plajları ve trekking parkurları olan adalarda vakit geçirebilirler.

Hayman Adası?nın resort?u Whitsundays, bölgenin en köklü ve en etkileyici tatil yerlerinden biri. Ucuz bir resort olmadığından daha çok jet- set ilgi gösteriyor. Servis şatafatlı olmamakla beraber yeterli derecede özenli. Personel, ortada fazla dolaşıyor görünmemek için yeraltı tünellerinden geçiyor. Yansımalı havuzlar, kumtaşı yürüyüş yolları, bakımlı tropik bahçeler ve pırıltılı şelaleler buraya özel bir kulüp havası veriyor. Ayrıca yürüyüş parkurları da var. Esas plaj hemen otelin önünde uzanıyor. Daha ıssız kumsallar ve kıyı mercanlarına ulaşmak için tekneye biniliyor.
HeronAdası3.jpg
Anakaranın limanı Gladstone?un 70 km kuzeybatısında bulunan Heron Adası, mercan kayalıklarının bir parçası. Bu adanın masmavi suları, balıkları ve mercanları, şnorkelle ve tüple dalmak için ideal. Suların en berrak olduğu zaman Haziran ve Temmuz, en bulanık zamanı da yağmur sezonu olan Ocak ve Şubat. Bu adanın kendine has rahat bir zaman kavramı var. Adanın tek konaklama yeri ancak 250 kişi alabiliyor. Gece hayatı veya günübirlik gelenler hemen hemen yok gibi. Tam da bu özellikler, buraya gelmenizin nedeni olabilir.

Sadece Heron Adası?nın ziyaretçileri 40 dakika mesafede bulunan, hiçbir yerleşimin olmadığı Wilson Adası?nı görebiliyorlar. Bir mercan adası olan Wilson Adası, Ocak ve Şubat aylarında caretta caretta kaplumbağaların üreme yeri oluyor. Adada 6 suiti olan lüks çadırlı bir resort bulunuyor. En çok 12 kişinin misafir edilebildiği resort?un paket konaklamasıyla iki gece Heron Adası ve üç gece Wilson Adası?nda kalmak mümkün. Yuva yapan kuşları korumak için ada, Şubat ayında kapalı.

Queensland kıyısından 85 km uzaklıkta Büyük Mercan Kayalıkları?nın güney ucundaki oval şekilli Lady Elliot Adası, mercan kayalıkları üzerinde bulunan altı resort sahibi adadan biri. Her yanını çevreleyen mercan kayalıkları, muhteşem beyaz kumsalları, mercanlarla dolu kıyılarıyla, deniz milli parkı bölgesinde bulunan adayı her seferinde en fazla 105 kişi ziyaret edebiliyor. Adada doğal yaşam insanlardan daha yoğun olarak kendini hissettiriyor. Binlerce deniz kuşunun yuvalarından gelen amonyak kokusu ve mevsiminde kur yaparken ya da çiftleşirken çıkan ses ve görüntüleriyle, herkese göre bir tatil yeri olmayabilir. Dalgıçlar adanın etrafındaki mercan kayalıklarına kolaylıkla ulaşabilmenin ve çeşitli dalma noktalarının bulunmasının tadını çıkaracaklardır. Adada dalgıçların ilgisini çekebilecek bir butikle balık, kaplumbağa, deniz kabukları ve denizle ilgili sergilerin bulunduğu mercan kayalıkları eğitim merkezi de var. Bazen kıyıya vuran güçlü dalgalar nedeniyle, dalış turları iptal edilir ve sualtı dalmayı anlamsızlaştıracak kadar bulanıklaşır. Ancak denizi sakin olduğu zaman kaplumbağaları, müren balıklarını, köpekbalıklarını ve milyonlarca tropik balığı görebilirsiniz. Birçok ziyaretçinin Lady Elliot?a gelmesinin nedeni mercanlardan beslenen manta ray?leri (dev vatos balığı) görmektir.

Ekimden nisana kadar Lady Elliot gümüş martıların ve ender görülen kırmızı kuyruklu tropik kuşların üreme yeridir. Kasımla mart arasında caretta caretta kaplumbağaları yumurtlamaya gelirler. Yavruların yumurtadan çıkmaları ocaktan sonra olur. Bu mevsimde görevli biyologlar gece kaplumbağaları seyretmek için turlar düzenler. Temmuzdan ekime kadarsa kambur balinalar plajın kıyısındaki restorandan bile görülebilir. Çok konforlu olmasa da Lady Elliot, kamping yapılabilen ender adalardan biri. Avustralya?nın bu bölgesinde ister denizin içinde, isterse dışında güneşte ne kadar kaldığınıza dikkat etmelisiniz. Avustralya?da ozon tabakası neredeyse hiç yok. O nedenle, yeryüzünün bu en muhteşem akvaryumundan iyi anılarla ayrılmak için tedbir almakta yarar var.

Yayın: Maximiles  

Fotoğraflar: Tourism Queensland & Darren Jew