Jaubert sistemi

Jaubert sistemi, Prof. Jean Jaubert tarafından uygulandığı ve geliştirildiği için kendi ismi ile anılmaktadır. Prof. Jean Jaubert Deniz biyologudur ve Niza Üniversitesiyle Monako?daki Okyanus Müzesinde çalışmaktadır. Bu sistem Almanya?da hala ender olarak kullanılmakla birlikte, artan bir bilinirlikle memnuniyetle kullanılmaktadır. Monako?daki Okyanus müzesinde yer alan akvaryumlarda, filtre sistemi olarak Jaubert sistemi kullanılmaktadır. Burada esas amaç, ucuz aynı zamanda basit bir şekilde Nitratın doğal bir şekilde azaltılmasıdır.

Jaubert Sisteminin prensibi çok basittir.
Esas olarak Jaubert sisteminde, yüksek bir taban malzemesi kullanılmaktadır ki bu en az 10 cm yüksekliğinden az olmalıdır. Akvaryum ile ilgilenen çoğumuzun bildiği üzere, Oksijen bakımından fakir olan bölgede, bizim için önemli olan Denitrifikasyon gerçekleşmektedir. En az 8 cm yüksekliğindeki bir tabanda, bu Oksijence fakir bölge oluşmaktadır. Dikkatli okuduysanız bunun DSB sistemi ile benzerliğini fark etmişsinizdir bile.
 
En iyisi 3-5 mm büyüklüğündeki kalın bir Mercan kırığının altında, bizim görüşümüze göre mutlaka taban levhası kullanılması gerekmektedir, çünkü ancak bu şekilde difüzyon gerçekleşebilir. Taban levhası yaklaşık 2 ? 3 cm yüksekliğinde olmalı ki kalın mercan kırığının altında, taban malzemesi olmayan serbest bölge oluşsun. Bu bölgeye Plenum adı verilmektedir. Taban malzemesi olmayan bu serbest bölgede oksijence fakir su vardır,  bunun üstende mercan kırığının ortasına kadar Oksijensiz bölge bulunur, daha üstünde ise Oksijence zengin bölge yer almaktadır.
 
Jaubert sisteminin kuruluşu ve Plenum?dan resimler.
Sadece Mercan kırığı ile yapılan uygulamalardaki etkinlik (Taban levhasının olmadan yani Plenum bölgesi olmadan), taban levhası ile yapılan uygulamadaki kadar yüksek değildir. Plenum bölgesi olmadan burada daha kolay Demirsülfür oluşur ki ufak dozaj?ı  bile balıklar için ölümcül olabilir. Taban levhası kullanırken dikkat edilmesi gereken husus, uçlarının ufak olması ve taban malzemenin aşağıya düşmemesi. Taban levhasının altı yani Akvaryum tabanı boş olmalı. Taban levhasının üzerine ise kalın bir mercan kırığı konmalı, 10 cm yükselti yeterlidir. Ne olur ne olmaz düşüncesi ile Taban levhası ile mercan kırığı arasına ince bir ağ konula bilinir ki bu durumda mercan kırığının tabana düşmesi engellenmiş olunur. Aynı zamanda mercan kırığına da ağ konulmasını tavsiye olunur. Bu sayede tabanı kazan balık ve diğer canlıların daha derinleri kazması önlenmiş olunur. Bu dikkate alınması gereken bir husustur ve tabanın kazılması önlenmelidir. Bu ağı mercan kırığının ortasına, yukarıdan takriben 5 cm aşağıya serile bilinir.  Sabine Mülder?in sistemi kurarken ki raporu ve uygulaması bu yazının ekinde yer almaktadır.

Plenum içersindeki su, Oksijence mercan kırığının üzerindeki akvaryum suyundan  çok daha fakirdir. Kalın taban malzemesinde Oksijence fakir bölge oluştuğu gibi, Oksijensiz ortam da vardır, Denitrifikasyon burada oksijensiz ortamda gerçekleşir. Peki orta kısımlara Oksijen nasıl gelmektedir? Düşüncemize göre taban malzemesinde yaşamakta olan birçok ufak canlının bunda rol oynadığıdır.  Bunlar ufak kurtçuklar, yengeçler yada burada yaşayan diğer canlılardır. Bu canlılar taban malzemesi içersinde hareket eder ve tabanı kazarlar ki bu sayede alt kısımlara da Oksijen götürürler. Ayrıca burada da zaman içersinde çöken biriken Detrius?ları (Yem artıkları, Balıkların dışkıları vs.) tüketirler.     
Notlar:
İnce kum kullanılmaz çünkü iyi bir Difüzyon olmasını isteriz. 3 ? 5 mm kalınlığındaki mercan kırığı ince kumdan daha iyidir. Gene aynı nedenden dolayı karışık büyüklükteki kumların bir arada Jaubert sisteminde kullanılması tercih edilmez. Benzer doğal filtre sistemi sistem olan DSB sisteminde ise, ince kum kullanılmakta ve Plenum kullanılmamaktadır.   
Ana akvaryumunda böylesine kalın taban malzemesi kullanmak istemeyenler için ekstra bir Tank yani Refugium tarzı bir akvaryum öneririz. Böyle bir durumda ana tank?ı taban malzemesi olmadan yada çok ince bir malzeme ekleyerek kullanıla bilinir. Düşüncemize göre bu tercih meselesidir ve isteyen, doğru düşündüğü ve beğendiği şekilde bunu uygulayabilir.
Jaubert sisteminin uygulandığı kum?un üzerine, tabanı kaplayacak şekilde kaya konulmamasını hatırlatmak isteriz. Mümkün olduğunca çok serbest alan bırakılmalı çünkü Jaubert sisteminin ana dayanağı Difüzyon?dur. Bu yüzden uygulanan yüzeyde ne kadar çok alan kalırsa, o derecede etkili bir difüzyon gerçekleşir.
 
Protein Skimmer, Oksijen ve Fosfat :
Temel olarak Jaubert sisteminde PS şart değildir, ama uygulamada kullanılmaktadır. Sadece suyu Oksijence zenginleştirmek için bile olsa, PS kullanılması iyidir. Ayrıca PS kullanımı ile birlikte, sisteme yük getirebilecek olan maddelerin bazıları da sistemden atılmış olur. Bu sistemde de Fosfat değeri göz altında tutulmalıdır. Kurulan bu Refugium?a Yosun ekleyerek  ve zaman içersinde büyüyen dalların kesilmesi ile Fosfat?a seviyesinin düşürülmesi akıllıca olur. Jaubert sisteminde de Sarı madde yi gidermek için aynı Berlin sisteminde olduğu gibi, aktif Kömür kullanıla bilinir. 
Işıklandırma :
Berlin sisteminde olduğu gibi görünüm?e, isteğinize ve tercihinize bağlı. Önerimiz  HQI , T5 yada her ikisini bir arada kullanmanızdır.  
 
İz elementleri ve Kalsiyum :
Jaubert sisteminde başlangıçta bunların taban malzemesinden yeterince eriyerek suya karışacağı düşünülüyor ve bu maddelerin eklenmesi gereksiz olarak görülüyordu. Ama çok çabuk bunun doğru olmadığı görüldü. Zaman içersinde kumdan eriyen iz elementleri, sistemin ihtiyacı olan iz elementlerin ihtiyacını karşılamaktan çok uzak. Aynen Berlin sisteminde olduğu gibi Kalsiyum Reaktörü alına bilinir yada Balling metodu uygulana bilinir. Tüm sistemlerde olduğu gibi su değerlerinin düzenli bir şekilde ölçümü şarttır.
 
Sabine Mülder?e ait bitmiş olan Jaubert sisteminden bir görüntü.

Özellikler :
Son zamanlarda bazı Aquaristler Plenumdaki suyu her gün düzenli olarak çekmektedirler. Bu çok pratik olduğu anlaşıldı. Çünkü bu sayede Fosfat sistemden uzaklaştırılmaktadır. Ama biz Plenum?um alabileceği sudan daha fazlasının çekilmesini önermeyiz.

Yaklaşık 1,5 yıldır, 300 litrelik Karayip biyotobu olan bir akvaryumum var. Özel mercanlarım ve balıklarım olduğundan, bunların bakımı için uygun şekilde beslemem gerekmekteydi. Bu nedenden dolayı Nitrat seviyem 40 ? 50 mg/l arasında kalmaktaydı. Bu benim için çok yüksekti. Ne yapmam gerekiyordu? Ayrıca akvaryumum küçük gelmeye başlamıştı. 2. bir bağlantı tankımın olmasını isterdim.

3 adet çözüm seçeneği karşıma çıkıyordu.
1 ? Nitrat Filtresi (Sülfür Reaktörü yada Votka metodu)
Benim için kullanılması rizikoluydu ve gereksiz yere yer işkal etmekteydi.
2 ? Refugium
Refugium? un özel taban malzemesi benim için pahalı idi. Ayrıca burada başka canlı beslemenin olanağı görmüyordum, çünkü buradaki yüksek algler (Bitki) için alan gerekmekteydi.
3 ? Jaubert sistemi
Deniz akvaryumcularının raporları ve mercanlar için ideal bir Nitrat ayrıştırıcı. Ayrıca ikinci bir tank olarak Akvaryumuma bağlayıp kullanabilirim.
Bu benim için en pratik çözümdü. Ayrıca benim için bir meydan okumaydı. Acaba gerçekten de sistem, reklamı yapıldığı kadar iyimiydi?
Ana akvaryumun altında filtre tankımın yanında, 60 cm uzunluğunda, 30 cm genişliğinde, 50 cm yüksekliğinde bir tank için yer vardı.

Jaubert tankının kuruluşu 11 Ocak

İnternetteki öğrendiklerim ve Dergilerden okuduklarımdan yola çıkarak beyaz bir plastik ızgara (Tavan lambaları için kullanılan) aldım ve Filtre tankı ölçülerinde kestim. Artık olan çöpleri ise (Ufak 1,5 ? 2 cm yüksekliğindeki parçalar) mesafe yükseltici olarak bu ızgaranın altına koydum.  Bu şeklide sistemin ana unsuru olan Plenum oluştu.

Mesafe yükseltici olarak kullanılan ızgara parçacıkları. Bunun üzerine taban ızgarası konulacak.







Izgaranın üzerine Sinek tutucu tül konuldu. Bu tül, üsteki mercan kırığının bu tabakaya düşmesini önlemektedir.  Bu tül?ün dayanıklı ve zaman içersinde yırtılıp bozulmayacak olan bir malzemeden seçilmesi önemlidir.




Bu sineklik tülünün üzerine yıkanmış 3-5 mm büyüklüğünde iri kum (mercan kırığı) konulur.



Yaklaşık 5 Cm taban yüksekliğinden sonra, tekrardan sineklik tülü konulur. Bunun sebebi kazıcı yengeç ve diğer canlıların taban malzemesini kazarak Oksijenli ve Oksijensiz bölgeleri birbiri ile karıştırmaları engellemektir. İkinci konulan sinekliğin üzerine tekrardan taban malzemesi eklenerek toplam kum yükseltisi 10 cm?e getirilir.



Jaubert sisteminde, tabanda mümkün olduğunca çok serbest kalıp, engelsiz bir şekilde Difüzyon? un gerçekleşmesi sağlanmalıdır. Bu yüzden büyük canlı kayalarımı ayrı Plexsiglas sehpa?nın üzerine koydum. Sadece ufak olanları, yüzey alanı ufak olan tarafı kum?un üzerine gelecek şekilde yerleştirip, arkasındaki plexsi sehpayı sakladım.



Ve son olarak tuzlu su ile doldurup ana takla birlikte çalıştırmaya başladım. Sistem Bypass tankı olarak bağlı ve her hangi bir ters durumda istediğim zaman ayırabilirim.


2 ay sonraki görüntü.


8 Haziranda çekilmiş olan görüntü Fotoğraf   (c) M. Kruppa

Sabine Mülder