Akvaryum hobisinde amaç akvaryumunuzda bulunan canlıların yaşadığı doğal ortama benzer, eşdeğer bir ortamı (ekolojik sistemi) cam bir tank içinde taklit ederek içinde bulunan canlıların yaşamlarını sürdürmelerini sağlamaktır. Bu amacı gerçekleştirmenin temel taşlarından birisi de tankınıza yerleştireceğiniz taban malzemesidir. Akvaryumunuzda kullanacağınız uygun taban malzemesi suyun kimyasal özelliklerini ayarlamaya yardımcı olarak kimyasal filtrasyonu gerçekleştirmektedir. 

Bu nedenle taban malzemesi seçerken;

bitkisiz bir akvaryum istiyorsanız suyun kimyasını bozmayacak, balıklarınızın yapısına uygun görsel açıdan da göze hoş gelen taban malzemesi seçmeniz gerekmektedir.

Bitki akvaryumu kuracaksanız suyun kimyasını bozmayacak ve gerek balıklarınızın gerekse bitkilerinizin özelliklerine uygun taban malzemesi seçmeniz gerekmektedir.

Akvaryum Taban malzemesinin Balıklar İçin Önemi

Özellikle tabana yakın seviyelerde yaşayan balıklarınız için uygun taban malzemesi, balıklarınızın korkup strese girmelerini engelleyerek hastalanma risklerini azaltacaktır. Bu yüzden tabana yerleştireceğiniz kum ve diğer taban malzemeleri balıklarınızın yapısına uygun olmalıdır. Bazı balık türleri küçük mağara veya dehlizleri severken bazı türler kumun altında kalmayı tercih edebilmektedirler. Özellikle balıklarınızın çiftleşme (üreme) dönemlerinde bu unsurlar önem kazanmaktadır. Bu dönemlerde balıklar sert kavgalara girebildiğinden kaçıp saklanabilecekleri yerlerin olması gerekmektedir. Diğer yandan bazı balıklar ürüme dönemlerde kumu kazmakta küçük dağcıklar oluşturmaktadırlar ki bunlar için ince kum tercih edilmelidir. Bu nedenle de tabana yayacağınız kumun balıklarınızın ağız yapısına uygun olması gerekmektedir. Örneğin Tanganika Gölü balığı olan Cyphotilapia Frontosa kumla oynamayı tepecikler yapmayı çok sever. Yine aynı gölün sakini olan Altolamprologus Calvus, Neolamprologus Leleupi ve Neolamprologus Brichardi türü balıklar bölgeci ve agresif olduklarından kendilerine bölge olarak seçtikleri alanlarda saklanabilecekleri, dinlenebilecekleri küçük mağara veya dehlizlerin olması gerekmektedir. Malawi Gölü'nün sakinlerinden olan Peacocks Cichlidlerde hem kumu hem kayalık alanları tercih edebilmektedirler. Her iki gölün sakinleri de üreme dönemlerinde agresif olduklarından kayalarla oluşturulacak bölgelerin akvaryumunuzda mutlaka bulunması gerekmektedir. Ayrıca kumu kazıp tepecikler oluşturduklarından bu türlere özgü akvaryum tercihlerinde kumun ince olması gerekmektedir.

 Diğer yandan balıklarınızın özellikleri, gereksinimleri göz önünde bulundurularak kullanılan taban malzemeleri, uygun beslenme ve ışıkla birlikte balıklarınızın doğal renklerinin ortaya çıkmasını sağlayacaktır.

 Akvaryum Taban malzemesinin Bitkiler İçin Önemi

Yeşilin farklı tonlarından oluşan güzel bitkilerle donatılmış bir bitki akvaryumu kurmayı düşünüyorsanız öncelikle yapmanız gereken, yetiştirmeyi amaçladığınız bitkilerin ihtiyaçlarının neler olabileceğini öğrenmiş olmanızdır. Doğada bulunan tüm bitkiler gibi akvaryum bitkileri de birkaç istisna dışında köklerinin tutunacağı, besinlerin bir kısmını alıp gelişebileceği uygun bir zemine gereksinimleri vardır.

Akvaryum bitkileri için zemin malzemesi olarak seçeceğiniz kumun çok iri veya çok küçük taneli olmaması gerekir. Akvaryum bitkileri genellikle tabana tutunarak üstten büyürler bu nedenle kumun iri taneli olması bitkilerin köklerinin sıkı tutunamamasına neden olduğundan bitkilerin gelişimini engellemektedir. Ayrıca gerek yemlemeden kaynaklanan yem artıkları gerekse balık dışkılarından kaynaklanan atıklar iri taneli kumların arasında kalacağından suyun kimyasal özelliklerinin bozulmasına da neden olabilmektedir.

Diğer yandan küçük taneli kumlar zaman içerisinde sıkışıp sertleşerek köklerin yaralı besinler almasını engellemekte böylece bitkilerin sağlıklı gelişimi olumsuz etkilenmektedir.

Akvaryum Kumlarından Hangisini Kullanmalıyım?

Bu sorunun cevabı olarak en uygun kum şudur demek doğru değildir. Çünkü taban malzemesi olarak seçilecek kumun seçiminde akvaryumun ebadından tutunda beslemeyi düşündüğünüz balık veya bitkilerin türlerine kadar pek çok kıstas bulunmaktadır.

Her kum her balığa veya bitkiye iyi gelmemektedir. Kalsiyum yönünden zengin kumlar suyun sertleşmesine neden olduğundan bitkili tatlı su akvaryumları için iyi gelmemesine karşılık tuzlu su akvaryumları için iyi olmaktadır.

Akvaryumcularda midye kırığı, kuvartz kumu, mercan kırığı, laterit, dere çakılı gibi taban malzemelerini bulmanız mümkündür. Ancak bu tür kumlar her akvaryum için uygun olmayabilir. Örneğin bitkili bir akvaryum düşünüyorsanız tek başına kuvartz kumu yeterli olmayabilir. Bu kuma bitkilerin gelişimine katkıda bulunan mineraller içeren uygun miktarda laterit karıştırıldığında bitkileriniz daha hızlı gelişecek ve daha canlı olacaktır.

Tatlı su akvaryumlarında kullanılabilecek en uygun kumlardan birisi uygun hacimli dere çakıl taşlarıdır. Ancak dere çakılının diğer kumlarda olduğu gibi suyun bulanıklığı kaybolana kadar yıkanması gerekmektedir. Bitkili bir akvaryumda tabana koyacağınız kumun kalınlığının en az 5 cm olması bitkilerinizin daha iyi gelişmesini sağlayacaktır.